Europese Agenda en de Impact op de Financiële Sector

Geschreven door Stephan Desplancke, 20/03/2025 • Wetgeving

Verschillende ontwikkelingen zetten vandaag de financiële wereld danig in beweging. We vroegen Stephan Desplancke, docent bij Febelfin Academy en Managing Partner bij Toward Wealth Management, naar meer inzicht in de impact van de Europese agenda op de financiële sector, de fiscale situatie in België (inclusief de discussie rond de meerwaardebelasting), de verschuiving van de klant richting private markets en ETF’s, en de gevolgen hiervan voor beleggingen.

Europese Agenda en de Impact op de Financiële Sector 

1. Welke recente ontwikkelingen binnen de Europese regelgeving (bv. Kapitaalmarktenunie, Digital Euro) zullen volgens u de grootste impact hebben op de financiële sector? Welke kansen en risico’s brengt dit met zich mee? 

Door recente geopolitieke ontwikkelingen ligt de nadruk op de Europese agenda momenteel voornamelijk op veiligheid en defensie. Desondanks heeft de nieuwe Europese Commissie, die op 1 december 2024 operationeel werd, voor het lopende jaar verschillende initiatieven voor de financiële sector aangekondigd. Het belangrijkste hiervan is de herziening van de SFDR-regelgeving. Een veelgehoorde kritiek sinds de invoering hiervan is het risico op greenwashing, veroorzaakt door een gebrek aan een eenvoudige en duidelijk te begrijpen productclassificatie. Ook de relatie met de taxonomie blijft voor veel belanghebbenden onduidelijk. Verwacht wordt dat er binnen enkele maanden nieuwe wetgeving zal worden geïntroduceerd, waarbij men hoopt dat deze niet opnieuw zijn doel voorbijschiet en de complexiteit voor beleggers verder vergroot. 

Daarnaast is er momenteel aandacht voor een nieuwe richtlijn voor betalingsverkeer (PSD3), en wordt de Retail Investment Strategy opnieuw geëvalueerd. Het doel hiervan is om de stimulansen voor de verkoop van beleggingsproducten te herzien en, indien nodig, aan te vullen, evenals het introduceren van ‘value for money’ benchmarks. 

2. Duurzaamheidsregelgeving (CSRD, SFDR) wordt steeds strenger. Hoe ziet u de impact hiervan op financiële instellingen en investeerders? Leidt dit tot meer verantwoord beleggen of is er een risico op overregulering en greenwashing? 

Ik hoop van harte dat de Europese regelgeving rond ESG in de toekomst zal vereenvoudigd worden. Want de belegger snapt er niets meer van. En dat is toch niet de bedoeling. Ik begrijp en erken dat transparantie heel belangrijk is en dat de belegger inderdaad moet begrijpen waarin hij of zijn belegd is. Maar, de overregulering en de complexiteit heeft het tegenovergestelde effect. Zeg nu zelf, subjectieve voorkeuren inbouwen in een collectief fonds of ETF die aan iedereen wordt aangeboden in Europa lijkt contradictorisch. Vraag aan 100 mensen wat hun duurzaamheidsvoorkeur is, en je krijgt 102 verschillende antwoorden. De huidige regelgeving brengt extra kosten met zich mee voor financiële instellingen. Functies op het gebied van Legal en Compliance worden steeds meer als knelpuntberoepen beschouwd. Het is waarschijnlijk dat de kosten uiteindelijk door iemand gedragen zullen moeten worden, met de belegger als mogelijke partij die de gevolgen hiervan ondervindt. 

Fiscaliteit in België en de toekomst van beleggen 

3. Hoe beoordeelt u de Belgische fiscaliteit ten opzichte van andere Europese landen? Is België nog aantrekkelijk voor investeerders? 

België heeft zich op het gebied van meerwaardebelasting op aandelen in Europa altijd gepositioneerd als relatief aantrekkelijk, aangezien veel andere Europese landen reeds jarenlang een belasting op meerwaarden hanteren. Het is belangrijk te benadrukken dat het fiscale totaalplaatje in overweging moet worden genomen, aangezien België, ondanks het ontbreken van een meerwaardebelasting, nog steeds andere belastingen kent, zoals de taks op effectenrekeningen, beurstaksen, roerende voorheffing en de Reynders-taks. 

Desondanks wordt de Belgische beleggingsfiscaliteit gekarakteriseerd door een aanzienlijke complexiteit. Er wordt gepleit voor vereenvoudiging en een structurele hervorming, los van het type beleggingsproduct. Bovendien bestaat er nog steeds een duidelijk verschil tussen de fiscale behandeling van bancaire beleggingen en beleggingsverzekeringen, zoals de zogenaamde tak23-producten. Wanneer het totale kostenplaatje voor de eindklant in deze laatste categorie acceptabel is (wat vaak niet het geval is), blijken beleggingsportefeuilles in een verzekeringsstructuur doorgaans voordeliger voor de belegger. 

In de huidige, meer onzekere en volatiele wereldorde blijft België echter een aantrekkelijke locatie voor beleggers die hun koopkracht op lange termijn willen behouden, zelfs indien er een meerwaardebelasting van 10% zou worden ingevoerd. 

Verschuiving naar Private Markets en ETF’s 

5. Beleggers tonen steeds meer interesse in private markets. Wat zijn de belangrijkste drijfveren achter deze trend? 

Na de financiële crisis van 2008 is er inderdaad een sterke toename van beleggingen in private markten. De langdurige daling van de rente, door de afwezigheid van inflatie, heeft geleid tot een periode van goedkoop kapitaal, wat bedrijven in staat stelde om overnames, participaties en investeringen te financieren, en daarmee een hefboom op het rendement te creëren. Dit resulteerde in jaren van hoge, uitzonderlijke rendementen bij private equity-fondsen, wat uiteraard de aandacht trok. 

De afgelopen jaren is de interesse vanuit beheerders en distributeurs in private markten verder toegenomen. Vooral de gestegen en volatielere correlatie tussen aandelen en obligaties sinds 2020 heeft beleggers aangezet tot het zoeken naar alternatieven die voor diversificatie kunnen zorgen binnen een portefeuille. Een gebalanceerde portefeuille, zoals de klassieke 60/40-verhouding tussen aandelen en obligaties, zal mogelijk minder stabiliteit bieden in de toekomst. Private markten, met als belangrijkste categorie private equity, nemen in zekere mate de rol van obligaties als instrument voor diversificatie over. Ook investeringen in infrastructuur en private leningen vertonen een opwaartse trend. 

Begin vorig jaar werd de Europese ELTIF-regelgeving gewijzigd, waardoor beleggers nu met kleinere bedragen kunnen instappen in private equity-fondsen. Vanaf €25.000, en in sommige gevallen zelfs vanaf €10.000, kunnen particulieren al investeren in dergelijke fondsen. Voorheen was deze beleggingscategorie enkel toegankelijk voor institutionele beleggers en family offices. 

6. ETF’s blijven populair. Welke rol spelen ze in een goed gespreide portefeuille? Zijn er risico’s of misverstanden waar beleggers rekening mee moeten houden? 

Sinds het begin van de 21ste eeuw zijn ETF’s wereldwijd, en met name in de Verenigde Staten, sterk gegroeid. Ook in Europa zien we, vooral na 2018, een exponentiële stijging, mede door de invloed van de Europese MiFID-regelgeving, die onder andere de nadruk legt op kostentransparantie. Het aantal Europees gedomicilieerde trackers is inmiddels al meer dan 2.000, wat beleggers veel keuzemogelijkheden biedt. De belangrijkste voordelen van ETF’s zijn de brede spreiding over verschillende landen, sectoren en stijlen, de gemakkelijke toegang tot internationale markten, de dagelijkse verhandelbaarheid, en de lage kosten, die variëren van slechts 0,03% tot 0,5% per jaar. 

Een ETF beschouw ik niet als een op zichzelf staand product, maar als een ‘verpakking’ of beleggingsvehikel waarin een portefeuille of strategie kan worden ondergebracht. Index-ETF’s zijn het meest bekend, maar de volgende groeimotor is de ontwikkeling van actieve ETF’s, en er wordt zelfs al gesproken over ETF’s voor private markten. Een belegger moet eerst duidelijk zijn over zijn of haar financiële doelstellingen, beleggingshorizon, bereidheid om risico’s te nemen, en het beschikbare kostenbudget. Daarna kunnen de beste bouwstenen worden geselecteerd die aan deze voorwaarden voldoen. 

Het grootste risico is dat beleggers soms blindelings investeren in populaire ETF’s zonder zich bewust te zijn van de mogelijke volatiliteit en de samenstelling van de index. Spreiding betekent immers niet automatisch diversificatie. Het is belangrijk te begrijpen dat klassieke index-ETF’s de markt volgen: niet meer, maar ook niet minder. Bij marktcorrecties zullen deze ETF’s vaak mee dalen. Dit effect is tegenwoordig sterker dan bijvoorbeeld 15 jaar geleden, doordat populaire trackers nu vaak meer geconcentreerd zijn in technologie en de Verenigde Staten. 

Macro-Economische trends en geopolitieke Invloeden 

7. Welke macro-economische trends ziet u als bepalend voor de beleggingsstrategieën in de komende jaren? 

Sinds 2020 bevinden we ons in een nieuwe geopolitieke wereldorde en ondergaan we een economische transformatie die voornamelijk wordt gedreven door aanbod in plaats van vraag. Er zijn verschillende megakrachten die de maatschappij en economieën de komende decennia ingrijpend zullen veranderen, zoals de energietransitie, demografie, digitale disruptie (zoals kunstmatige intelligentie) en geopolitieke fragmentatie. De enige constante in deze context is verandering en onzekerheid, met verschillende mogelijke scenario’s die zich kunnen ontvouwen. 

In een dergelijke omgeving is het belangrijker dan ooit om actief te beleggen, waarbij ETF’s en niet-beursgenoteerde beleggingen een cruciale rol spelen. 

8. Hoe beïnvloeden geopolitieke spanningen en economische onzekerheid de keuzes van beleggers? Ziet u een impact op risicovolle of veilige activa? 

Door de grotere onzekerheid en toenemende volatiliteit in de toekomst, zullen beleggers meer rekening moeten houden met verschillende scenario’s bij het samenstellen van hun portefeuille. Aandelen blijven een belangrijke beleggingscategorie om je te beschermen tegen inflatie, maar de keuze van de juiste regio, sector en beleggingsstijl wordt steeds belangrijker. Obligaties kunnen in sommige periodes diversificatie bieden, maar in andere gevallen wellicht niet. Het is van essentieel belang de juiste fondsen en ETF’s te selecteren die flexibel kunnen inspelen op veranderende marktomstandigheden. 

Gezien de structureel hogere inflatie en de toenemende overheidsschulden, zal de rol van obligaties in de toekomst meer gericht zijn op het genereren van stabiele inkomsten dan op het realiseren van kapitaalgroei of diversificatie.

Duurzaam Beleggen en toekomstige beleggingsstrategieën 

9. Verwacht u dat de focus op duurzame beleggingen zal blijven groeien ondanks de uitdagingen rond ESG-regelgeving? Welke sectoren zullen hiervan het meest profiteren? 

Sinds de coronapandemie en de inval in Oekraïne is er een afname te zien in de instroom van duurzame trackers en fondsen. De wereldwijde nadruk op efficiëntie en kosten heeft plaatsgemaakt voor nationale veiligheid en de zekerheid van bevoorrading en toevoerketens. Dit heeft de aandacht van zowel overheden als beleggers beïnvloed, waardoor ESG minder prominent op de agenda staat. In de huidige geostrategische en geopolitieke context heeft defensie weer meer prioriteit gekregen, terwijl veel financiële instellingen deze sector uitsluiten van hun beleggingsaanbod. 

Duurzame beleggingen lijken momenteel minder prominent aanwezig te zijn, zowel in de media als in kapitaalstromen. In tegenstelling tot Europa, waar ESG een grotere focus heeft, zijn de VS en Azië traditioneel terughoudender met betrekking tot ESG-initiatieven. Het is echter waarschijnlijk dat ESG in de toekomst een meer geïntegreerd onderdeel wordt van de bedrijfsanalyse, in plaats van een marketingverhaal. 

Recent is er bij fondsbeheerders meer aandacht voor het ontwikkelen van duurzame producten die zich richten op transitie, in plaats van uitsluitingen of 'best-in-class'-benaderingen. Sectoren die actief bezig zijn met de energietransitie zouden in dit kader mogelijk voordelen kunnen ervaren. 

10. Hoe kunnen beleggers zich het best positioneren in een klimaat van toenemende regulering en fiscale druk? Welke strategieën kunnen helpen om rendement te optimaliseren? 

Regulering en fiscaliteit zijn constante factoren binnen de financiële wereld, en deze zullen naar verwachting niet veranderen. Beleggers wordt geadviseerd om zich te blijven richten op de lange termijn en zich bewust te zijn van de opportuniteitskosten van het niet beleggen. Hoewel de neiging bestaat om minder te beleggen en meer geld op een fiscaalvriendelijke spaarrekening te plaatsen, zou fiscale druk nooit de primaire overweging moeten zijn bij het kiezen van een product of, in extreme gevallen, het besluit om helemaal niet te beleggen. Zelfs met fiscale druk blijft beleggen een rendabele keuze. Studies wijzen uit dat beleggen in aandelen een effectieve manier is om jezelf te beschermen tegen structureel hogere inflatie. Een gemiddeld nettorendement van 5% na inflatie blijft met een meerwaardebelasting van 10% nog steeds 4,5%, wat boven de inflatie ligt. 

Daarom is het belangrijk om actief te blijven beleggen, de meest fiscaalvriendelijke ETF’s en fondsen te selecteren en overmatige transacties te vermijden. Het is eveneens raadzaam om alternatieve beleggingen te overwegen, die deels de rol van obligaties kunnen overnemen, en om in te spelen op de megatrends die de toekomst zullen bepalen.